Financiële investeringen in de bezettingseconomie
Uit onderzoek blijkt dat 18 Nederlandse financiële instellingen miljarden hebben geïnvesteerd in bedrijven die actief zijn bij de bezetting van de Palestijnse gebieden. Daarmee ondersteunen ze mensenrechtenschendingen en negeren ze het internationaal recht.
Tussen januari 2021 en augustus 2024 verstrekten deze bedrijven samen 9,6 miljard dollar aan leningen en verzekeringen, en bezaten ze voor 12,26 miljard dollar aan aandelen en obligaties in bedrijven die betrokken zijn bij de bezetting. Hieronder vallen onder andere:
Banken:
ABN Amro, ING, RabobankPensioenfondsen:
Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds, Pensioenfonds Zorg en Welzijn, Pensioenfonds Metaal en Techniek, Pensioenfonds van de Metalektro. Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid, Pensioenfonds Rail & Openbaar Vervoer, Pensioenfonds Vervoer , Pensioenfonds Detailhandel, BPL PensioenVerzekeraars:
Aegon, ASR Nederland, AchmeaVermogensbeheerders:
Cardano Group, MN Services, Van Lanschot Kempen
Illegale nederzettingen
Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied zijn illegaal volgens internationaal recht. De bouw en uitbreiding ervan gaat vaak gepaard met ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht en de mensenrechten, zoals het onteigenen van Palestijns land en het slopen van huizen. Bedrijven en financiële instellingen die hieraan meewerken houden dit systeem in stand.
In november 2024 publiceerde de coalitie Don't Buy into Occupation (DBIO), een rapport met een update over deze financiële verbanden tussen Europese en Nederlandse bedrijven en de bezettingseconomie. Het rapport laat zien dat er diverse financiële banden bijdragen aan de bezettingseconomie, waardoor er een aanzienlijk risico bestaat dat ze bijdragen aan stelselmatige mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal recht.
Hoe maken deze investeringen deze bedrijven medeplichtig?
Volgens het VN-Bureau voor de Mensenrechten (OHCHR) uit 2018 is het bijna onmogelijk voor bedrijven om in nederzettingen te werken zonder het internationaal recht te overtreden. In april 2024 riep de VN-Mensenrechtenraad bedrijven op om alle activiteiten in de Israëlische nederzettingen en rond de scheidingsmuur te stoppen.
Internationale regels, zoals de UN Guiding Principles on Business & Human Rights (UNGP's) en de OESO-richtlijnen, verplichten bedrijven om goed onderzoek te doen en te voorkomen dat ze betrokken raken bij mensenrechtenschendingen. In gebieden als bezet Palestina is het risico op dergelijke schendingen bijzonder groot, waardoor bedrijven extra voorzorgsmaatregelen moeten nemen. Als een bedrijf in verband wordt gebracht met ernstige mensenrechtenschendingen, wordt van het bedrijf verwacht dat het deze activiteiten stopzet.
-
Neem contact op met je bank of pensioenfonds en vraag of ze investeren in bedrijven die banden hebben met illegale Israëlische nederzettingen.
Eis dat zij stoppen met investeren door er bij hen op aan te dringen een strikter mensenrechtenbeleid te voeren dat investeringen in bedrijven die actief zijn in nederzettingen uitsluit.
Stap over naar een andere financiële instelling als je bank of verzekeraar weigert te stoppen met de investeringen en breng hen op de hoogte van je beslissing. Triodos- en ASN-banken zijn meer ethische opties in Nederland. Elke bank heeft een 'overstapservice' die je eenvoudig in de app kunt aanvragen, waarbij eventuele overboekingen gedurende 1 jaar automatisch worden overgeboekt.
Doe mee of organiseer protesten tegen banken en bedrijven die de uitbreiding van nederzettingen financiëren.
-
Zet politieke vertegenwoordigers onder druk om sterkere wetgeving te steunen die financiële instellingen verbiedt om te investeren in bedrijven die met nederzettingen te maken hebben.
Steun initiatieven die oproepen tot een nationaal handelsverbod met illegale nederzettingen.
Eis meer overheidstoezicht op financiële relaties van bedrijven in conflictgebieden, met name de bezette Palestijnse gebieden.
-
Deel informatie op sociale media en binnen uw gemeenschap over de betrokkenheid van financiële instellingen bij nederzettingen.
Doe mee of organiseer protesten tegen banken en bedrijven die de uitbreiding van nederzettingen financieren.
Moedig lokale overheden aan om bedrijven die betrokken zijn bij de bezettingseconomie uit te sluiten van openbare aanbestedingen. De gemeenten Eindhoven, Utrecht en Amsterdam hebben onlangs stelling genomen tegen de genocide in Gaza.
Dus, wat kunnen we doen?
Als consumenten kunnen we verschillende maatregelen nemen om financiële instellingen onder druk te zetten om te stoppen met het investeren in de Israëlische bezettingsseconomie:
Economische druk als wapen tegen de bezetting
Door collectief druk uit te oefenen op financiële instellingen en regeringen om hun verantwoordelijkheid te nemen, kunnen consumenten een belangrijke rol spelen bij het stopzetten van de economische steun aan illegale Israëlische nederzettingen. Veel internationale bedrijven hebben zich al teruggetrokken uit de de bezettingseconomie. Zo stopte het Amerikaanse bedrijf General Mills in mei 2022 met een fabriek in een illegale nederzetting op de Westelijke Jordaanoever. Financiële instellingen, zoals banken en pensioenfondsen, hebben ook de plicht om de bedrijven waarin ze investeren aan te sporen om de mensenrechten en het internationaal recht te respecteren. Als bedrijven weigeren zich aan de regels te houden, moeten financiële instellingen stoppen met hun activiteiten - vooral als er sprake is van ernstige schendingen.
In 2020 publiceerden de Verenigde Naties een database met 112 bedrijven die actief zijn in Israëlische nederzettingen. Een update in 2023 verwijderde 15 bedrijven die hun betrokkenheid hadden beëindigd, en bevestigde de voortdurende betrokkenheid van 97 andere bedrijven. Het Israëlische onderzoekscentrum Who Profits volgt ook bedrijven die betrokken zijn bij illegale nederzettingen en vult daarmee de bevindingen van de VN aan.
Hier zijn voorbeelden van financiële instellingen die actie hebben ondernomen:
In juli 2021 heeft het Noorse pensioenfonds KLP zich teruggetrokken uit 16 bedrijven die banden hebben met Israëlische nederzettingen.
Begin 2024 stapte de Noorse vermogensbeheerder Storebrand uit IBM en CAF vanwege hun betrokkenheid bij de bezetting.
In juni 2024 trok KLP zich terug uit Caterpillar, dat bulldozers levert die door het Israëlische leger worden gebruikt om Palestijnse huizen te slopen en bij militaire operaties in Gaza.
In december 2024 heeft het staatsinvesteringsfonds van Noorwegen, het grootste ter wereld, al zijn aandelen in het Israëlische Bezeq (BEZQ.TA) verkocht, omdat het telecomdiensten levert aan Israëlische nederzettingen.
Dit laat zien dat het helpt om druk uit te oefenen op financiële instellingen om te stoppen met het investeren in Israël's illegale nederzettingen en bezetting.
Overzicht van alle investeringen
Bron: “Don't Buy into Occupation” (DBIO). De coalitie onderzoekt sinds 2021 financiële relaties tussen Europese financiële instellingen en bedrijven die een rol spelen in illegale Israëlische nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden. De Nederlandse leden van de coalitie zijn BankTrack, PAX en The Rights Forum.
-
ING
$ 7,9 miljard aan leningen en underwritings
$ 498 miljoen aan aandelen en obligatiesRabobank
$ 1,6 miljard aan leningen en underwritingsABN AMRO
$ 112 miljoen aan leningen
$ 119 miljoen aan aandelen en obligaties -
Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds
$ 3,3 miljard in investeringen
Pensioenfonds Zorg en Welzijn
$ 1,8 miljard in investeringen
Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT)
$ 1,3 miljard in investeringenPensioenfonds van de Metalektro (PME)
$ 720 miljoen in investeringen
Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid
$ 368 miljard in investeringen
Pensioenfonds Rail & Openbaar Vervoer
$ 290 miljoen in investeringen
Pensioenfonds Vervoer
$ 256 miljoen in investeringen
Pensioenfonds Detailhandel
$ 241 miljoen in investeringen
BPL Pensioen
$ 180 miljoen in investeringen -
Achmea
$ 178 miljoen in investeringen
Aegon
$ 749 miljoen in investeringen
ASR
$ 271 miljoen in investeringen -
Cardano Group
$ 496 miljoen in aandelen en obligaties
MN Services
$ 504 miljoen in aandelen
Van Lanschot Kempen
$ 942 miljoen in aandelen en obligaties
