KKR (Kohlberg Kravis Roberts & Co.) en wat het betekent voor jouw favoriete artiesten, schrijvers en festivals.

De Nederlandse culturele sfeer - inclusief beeldende kunst, literatuur, theater, live muziek, festivals, enzovoort - wordt vaak gezien en gepromoot als een ruimte van vrije expressie en artistieke kritiek, die het onrecht in de samenleving belicht en uitdaagt. De productie van cultuur (zowel in Nederland als in veel andere landen) is echter ook verbonden met financiële investeringen die de Israëlische apartheid en de etnische zuivering en genocide van Palestijnen mogelijk maken en aanmoedigen.

Een voorbeeld is het private-equitybedrijf KKR en zijn vele dochterondernemingen. Onlangs werden auteurs van de Nederlandse uitgeverij VBK en artiesten van verschillende festivals die eigendom zijn van KKR zich bewust van de banden met Israël en zijn ze begonnen hun samenwerking terug te trekken.

Wat is KKR?

KKR (Kohlberg Kravis Roberts & Co.) is een Amerikaanse durfinvesteerder (private equity concern). Allereerst is het belangrijk om uit te leggen dat durfinvesteerders werken door enorme bedragen te lenen, die worden gebruikt om bedrijven te kopen - waardoor hun waarde kunstmatig wordt opgeblazen - voordat ze weer worden doorverkocht, waarbij het gekochte bedrijf ook rente terugbetaalt.

De kosten die een private equity concern investeert in het overnemen van vaak kwetsbare bedrijven worden meestal op de medewerkers en de consumenten verhaald: ontslagrondes, hogere ticketprijzen en meer advertenties. Bovendien moet het bedrijf zelf opdraaien voor de rente van het aankoopbedrag, geld dat KKR zelf leent (ookwel leveraged buy-out genoemd).

KKR in Nederland?

KKR is sinds 2004 actief in Nederland, met investeringen in Accell (fietsen), Q-park (parkeren), Roompot (vakantieparken), Exact (software), ODF (glasvezelkabels), Upfield (margarine, waaronder het merk Blue Band), en meer [1]. De afgelopen jaren is het bedrijf ook intensief blijven investeren in de culturele sector. De Nederlands-Vlaamse uitgeversgroep VBK (waaronder de Nederlandse uitgevers Ambo Anthos, Atlas Contact en Alfabet) is eigendom van Simon & Schuster, dat zelf sinds 2023 eigendom is van KKR [2]. In 2024 nam KKR ook cultuur- en entertainmentgigant Superstruct over voor 1,3 miljard euro. Superstruct exploiteert in totaal 90 muziekfestivals en evenementen, zowel in Nederland (DGTL, Milkshake Festival, Amsterdam Open Air, Zwarte Cross, Awakenings, Defqon. 1, en meer), als in het buitenland (enkele van de grootste zijn Sziget Festival in Boedapest, Sónar in Barcelona, en evenementen georganiseerd onder de Boiler Room paraplu) [3].

Afbeelding via NOS.

KKR en de banden met Israël

Je vraagt je misschien af: waarom is dit belangrijk? Is het niet goed als geld naar cultuur gaat? Het antwoord ligt in het feit dat KKR onder andere investeert (wereldwijd 600 miljard euro) in Israëlische bedrijven die direct profiteren van de etnische zuivering en genocide van Palestijnen. KKR bezit vastgoedbedrijven in de illegaal bezette Westelijke Jordaanoever - land van de Palestijnen dus - en investeert in de technologie- en dataindustrie die nauw verbonden is met het Israëlische leger en die de technologie levert om de duidelijk genocidale bedoelingen van Israël te vergemakkelijken [4] [5] [6]. Ook investeerde KKR in 2020 1 miljard dollar in Global Technical Realty (GTR), de bouw van een ondergronds datacentrum in Tel Aviv dat o.a. wordt gebruikt voor de cloud van het Isrealische leger. Bovendien bestaat de top van KKR uit prominente leden van de Republikeinse partij van Trump [7]. Trump ziet in Palestina een vastgoedinvestering en wil het Palestijnse volk deporteren [8].

Dus, door een evenement van Superstruct bij te wonen of een boek te kopen dat is uitgegeven door VBK, dragen consumenten (onbewust) bij aan de financiële steun die de illegale verplaatsing en massamoord van Palestijnen door de Israëlische staat mogelijk maakt. Door bedrijven die structureel verbonden zijn met KKR toe te staan in Nederland te opereren, is de Nederlandse staat bovendien medeplichtig aan het rechtvaardigen van de misdaden van de Israëlische staat.

Wat zijn de reacties?

Na de publicatie van Follow the Money annuleerden 19 artiesten hun optredens op Zwarte Cross en Milkshake, waaronder Hang Youth, Youp van 't Hek en Goldband [9]. De festivals hadden verklaard dat de winst alleen zal worden geherinvesteerd in het festival, maar Hang Youth reageerde dat deze verklaringen ‘hol en misleidend’ zijn [10]. De band stelt dat ‘iedereen met een beetje verstand van financiële economie begrijpt dat dit onderaan de streep neerkomt op een groei van het vermogen van KKR’. ‘Het probleem was altijd al dat de winst van het festival naar Palestijnse genocide en andere ellende zou gaan', aldus de band.

VBK verklaart naar aanleiding van de onrust over de grootaandeelhouder van moederbedrijf Simon & Schuster dat ‘wat er in Gaza en de bezette gebieden gebeurt’ iedereen binnen de organisatie ‘diep raakt’. Een deel van de gecontracteerde auteurs reageren teleurgesteld en vinden de reactie van VBK ‘laf’, onder meer omdat VBK expliciete veroordeling van de genocide of de Israëlische staat vermijdt [11]. Verschillende auteurs nemen zelf ‘wel nadrukkelijk afstand’ van KKR en dringen erop aan dat hun uitgevers hetzelfde doen. Een aantal ondergetekenden verlaat hun uitgever en zegt hun lopende contracten op.

Wat kun jij eraan doen? PACBI en culturele boycot

Je kunt Palestijnen steunen en weigeren de Israëlische staat te steunen door te handelen in overeenstemming met de PACBI (Palestijnse Campagne voor de Academische en Culturele Boycot van Israël). In de praktijk betekent dit het boycotten en weigeren om kaartjes te kopen voor evenementen en festivals die door KKR worden gefinancierd (als artiest en als consument), evenals het weigeren om boeken te kopen die door de hierboven genoemde uitgevers worden uitgegeven. Dit is een protestactie die al wordt gevoerd door veel schrijvers in Nederland die weigeren dat hun werk wordt geassocieerd met uitgeverijen die onder de paraplu van KKR vallen [11] [12], en door een groeiende beweging van DJ's en muzikale artiesten die zich terugtrekken uit festivals (zoals de hierboven genoemde) die door KKR worden gefinancierd [13].

In het verleden hebben boycotts van culturele instituten door kunstenaars geleid tot effectieve verandering. In 2023 slaagden 220 kunstenaars die zich hadden verenigt onder de actiegroep Kiasma_strike erin het investeringsbeleid van de Finse museumsector te veranderen. Na succesvolle onderhandelingen werden er nieuwe ethische richtlijnen voor fondsenwerving opgesteld [14].

Bronvermelding